Δικαστική απόφαση για μείωση των ενοικίων

Η βαθιά οικονομική κρίση αποτελεί και με τη βούλα επαρκή λόγο για τη μείωση των ενοικίων σε επαγγελματικές στέγες και κατοικίες. Σημαντική απόφαση του Πρωτοδικείου Βόλου. Ξεπερνούν τις 1.600 οι αγωγές που έχουν κατατεθεί σε ολόκληρη την επικράτεια...

Τα δικαστήρια δέχονται ότι έχει προκληθεί εκτάκτως και εντελώς απρόβλεπτα, μια πλήρης κατάλυση της ισορροπίας που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στις δύο αντισυμβαλλόμενες πλευρές (τους ιδιοκτήτες και τους ενοικιαστές) λόγω της οικονομικής κρίσης, με συνέπεια η μία πλευρά (των ενοικιαστών) να υφίσταται ουσιώδη έως υπερμεγέθη ζημιά και αντίστοιχα η άλλη να ωφελείται υπέρμετρα.

Κάτι τέτοιο είναι, όμως, αντίθετο στις αρχές της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών και όπου έχουν συμφωνηθεί υψηλά ενοίκια ή μεγάλη ετήσια αύξησή τους, τα δικαστήρια μπορούν να μειώσουν το ύψος των μισθωμάτων και τις αναπροσαρμογές τους.

Σημείο-κλειδί για τη δικαστική αυτή πτώση των ενοικίων αποτελεί η παραδοχή ότι οι σημερινές συνθήκες ρευστότητας της εσωτερικής και διεθνούς οικονομίας είναι τόσο ουσιώδεις που οδηγούν σε ανατροπές και είναι τόσο απρόβλεπτες, που αν γνώριζαν οι ενοικιαστές την επέλευση αυτής της κατάστασης, δεν θα είχαν συνάψει συμφωνίες με τόσο υψηλά ενοίκια.

Το στήριγμα στις σχετικές αγωγές δίνει η νομολογία του ΑΠ, που επιτρέπει τη δικαστική μείωση των ενοικίων (ή αντίθετα και την αύξησή τους) με εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 288 και 388 του Αστικού Κώδικα, όταν προκύπτουν σημαντικές μεταβολές των συνθηκών από λόγους απρόβλεπτους.

Κατά την ίδια αρεοπαγιτική νομολογία (2166/09 κλπ.), ως τέτοιοι απρόβλεπτοι λόγοι που δικαιολογούν τη δικαστική αναπροσαρμογή των ενοικίων, δεν μπορεί να αποτελέσουν η αυξομείωση των εισπράξεων και κερδών μιας επιχείρησης ή η αύξηση της αξίας ενός ακινήτου, ενώ αντίθετα έχουν αξιολογηθεί ως απρόβλεπτα γεγονότα η μεγάλη μετατροπή του πληθωρισμού, η σημαντική αυξομείωση της εμπορικότητας μιας περιοχής κ.λπ.

Οι αγωγές που οδήγησαν στην απόφαση
Με "πάτημα" σε αυτήν ακριβώς τη νομολογία και με "όπλο" διάφορα συγκριτικά παραδείγματα από συμφωνίες μείωσης ενοικίων σε τουλάχιστον 11 επαγγελματικές μισθώσεις και καταστήματα σε διάφορες περιοχές της Αττικής και του Βόλου, το Πρωτοδικείο Βόλου δέχθηκε ότι πρέπει να μειωθεί σε ποσοστό 20% το ενοίκιο δύο καταστημάτων σε κεντρικό σημείο της πόλης, "ρίχνοντας" τα μισθώματα από 8.500 σε 6.800 ευρώ και από 4.500 σε 3.600.

Το δικαστήριο δέχθηκε (49/11) ότι οι κακές οικονομικές συνθήκες που οδήγησαν στον μηχανισμό στήριξης τη χώρα, αποτελούν γεγονός απρόβλεπτο, που δεν μπορούσε να διαγνωσθεί από τους αντισυμβαλλόμενους κατά τη συνήθη πορεία των συναλλαγών, ενώ παράλληλα συνεκτίμησε ότι η εμπορική κίνηση της περιοχής βρίσκεται σε πτωτική τροχιά και είναι μειωμένη η ζήτηση ακινήτων για επαγγελματική στέγη, με συνέπεια να παραμένουν κλειστά ακόμα και καταστήματα στο εμπορικό κέντρο της πόλης.

"Η οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα την τελευταία διετία, επιδεινούμενη συνεχώς, σαφώς και δεν μπορούσε κατά τον χρόνο σύναψης των συμβάσεων μίσθωσης (αρχές Σεπτεμβρίου 2009) να προβλεφθεί" -τονίζει το Πρωτοδικείο- και συνεπώς η παροχή των ενοικιαστών εμφανίζεται υπέρμετρα επαχθής. Εκρινε δε ότι σύμφωνα με τις αρχές της καλής πίστης και των συναλλακτικών ηθών, τα ενοίκια πρέπει να μειωθούν κατά 20%, αφού έλαβε υπόψη του στοιχεία για αντίστοιχες μειώσεις μισθωμάτων σε 11 διαφορετικές περιοχές.

Τα στοιχεία αφορούν καταστήματα (ειδών ένδυσης, αποθήκευσης εμπορευμάτων) παρόμοιας επιφάνειας, όπου οι μειώσεις κυμάνθηκαν από 11 έως 25% σε διάφορες περιοχές, όπως στην Κέρκυρα, τον Βόλο, τη Ν. Ιωνία, το Αιγάλεω, το Περιστέρι, το Παγκράτι κ.λπ., με μειώσεις από 200 έως και 1.200 ευρώ.

Στη δικαστική απόφαση αναλύεται επίσης η μείωση των αποδοχών, το κλείσιμο επιχειρήσεων και η απώλεια υψηλού αριθμού θέσεων εργασίας, η σημαντική υποχώρηση του δείκτη οικονομικού κλίματος στη χώρα κ.λπ. Τη δυσμενή οικονομική κατάσταση και την ανάγκη αναπροσαρμογής των μισθωμάτων αναγνώρισε ακόμα και μάρτυρας της αντίδικης πλευράς, ενώ έγινε γνωστό ότι και οι δημοτικές αρχές στη Ζαγορά έχουν μειώσει μισθώματα κατά 20%.

Στο μεταξύ, νεότερες αποφάσεις του ΑΠ επαναλαμβάνουν αντίστοιχες θέσεις για αναπροσαρμογή ενοικίων, ενώ δέχονται ταυτόχρονα ότι είναι άκυρος οποιοσδήποτε όρος του συμβολαίου οδηγεί τον ενοικιαστή σε παραίτηση από το δικαίωμα να ζητήσει τη δικαστική μείωση του μισθώματος λόγω απρόβλεπτων γεγονότων.

Δικαστικές πηγές σημειώνουν ότι μόνο το τελευταίο τρίμηνο έχουν υποβληθεί πάνω από 1.600 αγωγές για να μειωθούν δικαστικά ενοίκια, με επίκληση της κακής οικονομικής κατάστασης, ενώ δικηγόροι βεβαιώνουν ότι συντάσσουν πυρετωδώς παρόμοιες αγωγές.