Τα ταξικά συμφέροντα και το Δίκαιο της Θάλασσας στο Αιγαίο
Του Πέτρου Τσάγκαρη
Τ ους τελευταίους μήνες έρχεται διαρκώς στην επικαιρότητα το ζήτημα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στο Αιγαίο. Η σχετική αρθρογραφία κατηγορεί την ελληνική κυβέρνηση για υποχωρητικότητα, για απεμπόληση κυριαρχικών δικαιωμάτων, ή και για προδοσία, και αγκαλιάζει ένα πολύ ευρύ πολιτικό φάσμα: Η φασιστική Δεξιά, η ΝΔ, τμήματα του πατριωτικού ΠΑΣΟΚ αλλά και της πατριωτικής Αριστεράς, που περιλαμβάνουν το ΚΚΕ, αλλά και κυρίαρχες πτέρυγες του ΣΥΝ, ζητούν ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ.
Ένας από τους κύριους θεωρητικούς που υποστηρίζει την αναγκαιότητα ανακήρυξης της ελληνικής ΑΟΖ είναι ο ακαδημαϊκός Βασ. Μαρκεζίνης, ο οποίος τους τελευταίους μήνες έχει γίνει το αγαπημένο παιδί πολλών μεγάλων ΜΜΕ. Τόσο ο ίδιος ο Μαρκεζίνης, όσο και πολλοί άλλοι οπαδοί της σκληρής πολιτικής προς την Τουρκία, εστιάζουν το ζήτημα της ΑΟΖ στο Καστελόριζο. Το τελευταίο θεωρείται «κλειδί» στην οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ, επειδή στόχος είναι η επίτευξη «συνόρων» με την κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό νομικά μπορεί να επιτευχθεί με τρεις προϋποθέσεις: α) να αναγνωριστεί δικαίωμα ΑΟΖ στο Καστελόριζο, β) να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της μέσης γραμμής ίσης αποστάσεως όσον αφορά την οριοθετική γραμμή της ελληνοτουρκικής υφαλοκρηπίδας, και γ) η μέση γραμμή ίσης αποστάσεως να λάβει υπόψη της όχι μόνον το Καστελόριζο, αλλά ολόκληρο το σύμπλεγμα νήσων και πιο συγκεκριμένα τη νήσο Στρογγύλη.
Αντιιμπεριαλισμός;
Οι οπαδοί της ανακήρυξης ΑΟΖ παραπονούνται ότι, όταν η Ελλάδα ξεκίνησε επαφές με τη Λιβύη και την Αίγυπτο για τις ΑΟΖ, παρέβλεψε να ζητήσει διαβεβαιώσεις για το Καστελόριζο, με αποτέλεσμα το Κάιρο να ενημερώσει πρόσφατα την ελληνική πλευρά πως θα αρχίσει συνομιλίες για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με την Τουρκία. «Εάν η Ελλάδα δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο!», ωρύεται ο Μαρκεζίνης και ακολουθούν οι υπόλοιποι. Το σχέδιο είναι απλό: Εφόσον η Ελλάδα αποκτήσει «σύνορα» μέσω της ΑΟΖ με την Κύπρο και, εφόσον η Κύπρος έχει «σύνορα» μέσω της δικής της ΑΟΖ με το Ισραήλ, οι τρεις χώρες θα ελέγχουν όλη τη βόρεια πλευρά της Ανατολικής Μεσογείου αποκλείοντας Τουρκία και Λίβανο. Αυτά όσον αφορά τη γεωστρατηγική πτυχή. Όσον αφορά την ταμπακέρα, δηλ. τις δυνητικές οικονομικές παραμέτρους, ο Μαρκεζίνης έγραψε τα εξής σε ένα πρόσφατο κοινό άρθρο του με τον καθηγητή Θ. Καρυώτη: «Οι τελευταίες μελέτες που έχουν γίνει, δείχνουν ότι υπάρχουν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου και πετρελαίου στο τρίγωνο Καστελόριζου-Κρήτης-Κύπρου. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες έγιναν από αμερικανικές εταιρείες που προφανώς ειδοποίησαν τους Τούρκους γι’ αυτό και, πιθανώς, είναι ζήτημα χρόνου προτού οι τελευταίοι αρχίσουν να προκαλούν την Ελλάδα με έρευνες στην περιοχή» (ως γνωστόν οι Αμερικανοί έχουν μια μανία να… ειδοποιούν τους Τούρκους).
Είναι πραγματικά εξωφρενικό ότι ακόμη και τώρα που όλοι αναγνωρίζουν πως ο Ερντογάν είναι σε σύγκρουση με τις επιλογές των ΗΠΑ στην περιοχή (Παλαιστινιακό-Ισραήλ, Ιράκ, Λιβύη), και πως ο καλύτερος και πιο πρόθυμος σύμμαχος της Ουάσινγκτον είναι ο Γ. Παπανδρέου, οι Έλληνες πατριώτες επιμένουν στο σχήμα της δεκαετίας του ’70: καλή Ελλάδα-αντιιμπεριαλιστική χώρα, κακή Τουρκία-φιλοϊμπεριαλιστική χώρα, λιγότερο κακή η Αμερική-παρότι κατεξοχήν ιμπεριαλιστική χώρα. Είναι τουλάχιστον ανόητο να μην βλέπει κανείς ότι τα αεροπλάνα του ιμπεριαλισμού (αμερικανικού και ευρωπαϊκού) που επιτίθενται στη Λιβύη, απογειώνονται από τη Σούδα, το Άκτιο, την Άραξο, τη Νότια Κύπρο και όχι από την Τουρκία. Ή ότι πριν από μερικά χρόνια η χερσαία εισβολή στη Σερβία έγινε επίσης μέσω Ελλάδας.
Η Κύπρος
Ο Τάσος Παπαδόπουλος του ΔΗΚΟ είχε ανακηρύξει μονομερώς την κυπριακή ΑΟΖ το 2004, γι’ αυτό και συγκεντρώνει ακόμη τον θαυμασμό των Ελλήνων εθνικιστών. Η Τουρκία διαμαρτυρήθηκε αλλά η απόφαση του «αντιιμπεριαλιστή» προέδρου έγινε αμέσως αποδεκτή και από την Ε.Ε. και από τις ΗΠΑ! Η αριστερή κυπριακή κυβέρνηση του ΑΚΕΛ συνέχισε στην ίδια γραμμή, δηλ. στη γραμμή της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των Ελληνοκύπριων καπιταλιστών. Μόνον που τώρα έγιναν βήματα που στο παρελθόν θα θεωρούνταν ιεροσυλία, πιθανόν ακόμη και από τον Παπαδόπουλο. Κυρίως αναφερόμαστε στις διαπραγματεύσεις και τελικά στη συνεργασία με το Ισραήλ όσον αφορά τον αμοιβαίο καθορισμό των ΑΟΖ των δύο χωρών, αλλά και στην παραχώρηση της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων που ανακαλύφθηκαν σε αμερικανική πολυεθνική. Αυτή η πολιτική εξηγεί και την κατάπτυστη στάση της κυπριακής κυβέρνησης ενάντια στην περυσινή αποστολή του Στολίσκου της Ελευθερίας που αποπειράθηκε να σπάσει το σιωνιστικό αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας.
Στην κυπριακή ΑΟΖ υπάρχει το «οικόπεδο 12» στο οποίο υπολογίζεται ότι βρίσκονται οκτώ τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Τα πιθανά λεφτά είναι πολλά: Σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο» στις αρχές Φλεβάρη, ο διευθυντής Ενέργειας του κυπριακού Υπουργείου Εμπορίου Σόλων Κασίνης δήλωσε πως το «οικόπεδο 12» έχει μία αξία που κυμαίνεται μεταξύ 50 και 80 δισ. δολ.
Στα μέσα Απρίλη η κυπριακή κυβέρνηση ήρθε σε μια πρώτη συνεννόηση με την αμερικανική Noble Energy, η οποία δεσμεύτηκε να μεταφέρει στην Κύπρο φυσικό αέριο από το «οικόπεδο 12». Οι διαπραγματεύσεις με την κυπριακή κυβέρνηση θα αρχίσουν εντός του 2011 και παράλληλα θα γίνουν οι πρώτες δύο γεωτρήσεις. Σύμφωνα με το ΡΙΚ, η πρόταση της Noble Energy προβλέπει διασωλήνωση 185 χιλιομέτρων που θα αρχίσει εντός του 2012. Επιπλέον, η πρόταση της εταιρείας προβλέπει τη δημιουργία εργοστασίου υγροποίησης του φυσικού αερίου για εξαγωγή και την κατασκευή τριών δεξαμενών αποθήκευσης.
Συνεργασία
Οι οπαδοί της άμεσης ανακήρυξης της ελληνικής ΑΟΖ, με προεξάρχοντα τον Μαρκεζίνη και συνοδοιπόρο το Σαμαρά, καταγγέλλουν οποιαδήποτε προοπτική συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων του Αιγαίου. Αυτό δεν έχει γίνει πουθενά και ποτέ λέει ο Μαρκεζίνης. Κι όμως, ξεχνά το αγαπημένο του παράδειγμα, την Κύπρο. Ο Σ. Κασίνης, στην παραπάνω συνέντευξη, εξέφραζε την ελπίδα ότι ο πρόεδρος Χριστόφιας, κατά την επίσκεψή του στο Τελ Αβίβ το Μάρτιο, θα υπέγραφε και συμφωνία συνεκμετάλλευσης κοινών κοιτασμάτων με το Ισραήλ. Λίγες ημέρες μετά ο ίδιος ο πρόεδρος Χριστόφιας δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο συνεργασίας με την ισραηλινή εταιρεία Delek, με την οποία η Noble Energy συνεργάζεται στο Ισραήλ.
Αλλά και η ίδια η Ελλάδα έχει προχωρήσει πια σε ανοικτή πολιτική συμπόρευση με το Ισραήλ. Έχουν ήδη προηγηθεί από πέρυσι αμοιβαίες επισκέψεις των δύο πρωθυπουργών στις δύο πρωτεύουσες, οπότε μπήκε και το πλαίσιο συνεργασίας, η οποία απέδωσε ήδη καρπούς: Στις 18/2 το Τελ Αβίβ έδωσε στη δημοσιότητα χάρτες με την πιθανή πορεία του αγωγού που θα μεταφέρει μέσω Ελλάδας φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Οι εν λόγω χάρτες αναγνωρίζουν την ελληνική ΑΟΖ και μάλιστα ως συνέχεια της κυπριακής.
Αποτίμηση
Πολλοί επιστήμονες έχουν σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με την ύπαρξη κοιτασμάτων στο Αιγαίο. Αυτή η συζήτηση, λένε, στηρίζεται περισσότερο σε εικασίες παρά σε πραγματικά δεδομένα, καθώς δεν υπάρχουν σύγχρονες γεωλογικές καταγραφές και μελέτες. Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του στην «Κυριακάτική Ελευθεροτυπία», ο γεωλόγος-εμπειρογνώμονας των ΕΛΛ.ΠΕ. Δημήτρης Μπαμπασίκας προειδοποίησε χαρακτηριστικά: «Πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί, γιατί πολλές εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες παίζουν παιχνίδια με τις ανακοινώσεις περί εντοπισμού υδρογονανθράκων». Υπενθύμισε δε ότι μόλις εσχάτως υποτιμήθηκαν κατά δέκα φορές τα κοιτάσματα της Αλάσκας σε σχέση με τις ανακοινώσεις του 2002. Άλλωστε, η αγορά συμβολαίων παραγώγων για πετρέλαιο θεωρείται από τις πλέον κερδοσκοπικές τα τελευταία χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική κυβέρνηση και η άρχουσα τάξη που εκπροσωπεί δεν είναι λιγότερο αρπακτικές στο εξωτερικό μέτωπο, απ’ ό,τι είναι στο εσωτερικό: η διεθνής πολιτική είναι προέκταση της εσωτερικής. Η τακτική που ακολουθεί απέναντι στην Τουρκία σε συνεργασία με την Κύπρο και το σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ είναι απόλυτα διεκδικητική. Το ότι αποφεύγει τις κακοτοπιές της μονομερούς ανακήρυξης της ΑΟΖ ή της Χάγης (βλ. δίπλα) δεν την κάνει ενδοτική κυβέρνηση. Η άκρα Δεξιά του κεφαλαίου προτείνει ΑΟΖ εδώ και τώρα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το ελληνικό κεφάλαιο προτιμά μια εντελώς θολή νομικά, και πολιτικά πιθανώς ανεφάρμοστη λύση. Αντίθετα οι συνεργασίες αποτελούν ήδη επιλογή της ελληνικής και της τουρκικής άρχουσας τάξης: η εξαγορά της τουρκικής τράπεζας Finansbank εκ μέρους της Εθνικής Τράπεζας είναι μόνον μία πλευρά αυτής της τακτικής. Οι Έλληνες αστοί γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους το συμφέρον τους και έχουν αποδείξει ότι δεν χάνουν τις ευκαιρίες. Το αποδεικνύει το γεγονός ότι η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στην Αλβανία, τη Δημοκρατία της Μακεδονίας και τη Σερβία, την τρίτη θέση στη Ρουμανία και στην Τουρκία (!) και την τέταρτη στη Βουλγαρία.
Ειρήνη
Είναι ένα σοβαρό ζήτημα ο θρήνος και η νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες. Βέβαια στην περίπτωση της Ελλάδας, οι αιτίες του ξεσπιτώματος και της προσφυγιάς έχουν να κάνουν και με τον ελληνικό επεκτατισμό (μικρασιατική εκστρατεία) ή τη βάρβαρη καταπίεση δικαιωμάτων μειονοτήτων (των Ελληνοκυπρίων σε βάρος των Τουρκοκυπρίων). Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, εκατομμύρια άνθρωποι που ξεσπιτώθηκαν από τους πολέμους, αλλά ακόμη και οι απόγονοί τους, έχουν δικαίωμα να νοσταλγούν.
Γύρω από αυτό το συναίσθημα έχουν γραφεί θαυμάσια λογοτεχνικά έργα και αισθαντικά τραγούδια. Όμως είναι ένα πράγμα να νοσταλγείς τις χαμένες πατρίδες και άλλο πράγμα να νοσταλγείς τις χαμένες εξέδρες αντλήσεως πετρελαίου. Πρώτον γιατί η ΑΟΖ δεν υπήρξε κάποτε ελληνική και χάθηκε, δεύτερο γιατί οι εξέδρες δεν υπάρχουν ακόμη (και, αν αποδειχθούν όλα χρηματιστηριακό παιχνίδι, ίσως να μην υπάρξουν ποτέ), και τρίτον, ακόμη κι αν υπάρξουν, δεν θα ανήκουν στο λαό, αλλά σε κάποια αμερικανική ή ευρωπαϊκή πολυεθνική η οποία πιθανόν θα συνεκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα με κάποιους μεγαλόσχημους Έλληνες καπιταλιστές. Ή μήπως πιστεύει κανείς ότι η ελληνική άρχουσα τάξη που είναι διατεθειμένη να ιδιωτικοποιήσει τα πάντα, ακόμη και το ρεύμα και το νερό, θα άφηνε σε δημόσια ιδιοκτησία τους υδρογονάνθρακες;
Τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική εργατική τάξη έχουν συμφέρον να διατηρηθεί η ειρήνη στην περιοχή, γιατί αλλιώς είναι αυτές που θα κληθούν να πληρώσουν με χρήμα και αίμα μια πιθανή σύρραξη. Η προπαγάνδα για ελληνική ΑΟΖ που θα συνορεύει με την κυπριακή ΑΟΖ, είναι μια επιθετική ιδεολογία που θέτει σε κίνδυνο την ειρήνη στο Αιγαίο προκειμένου να υπερασπίσει τα δυνητικά συμφέροντα των Ελλήνων μεγαλοκαπιταλιστών και των διεθνών συνεργατών τους. Γι’ αυτό πρέπει να απορριφθεί από το ελληνικό εργατικό κίνημα και την Αριστερά. Ο πραγματικός μας σύμμαχος είναι το εργατικό κίνημα στην Τουρκία και όχι οι μελλοντικοί ιδιοκτήτες των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Τ ους τελευταίους μήνες έρχεται διαρκώς στην επικαιρότητα το ζήτημα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στο Αιγαίο. Η σχετική αρθρογραφία κατηγορεί την ελληνική κυβέρνηση για υποχωρητικότητα, για απεμπόληση κυριαρχικών δικαιωμάτων, ή και για προδοσία, και αγκαλιάζει ένα πολύ ευρύ πολιτικό φάσμα: Η φασιστική Δεξιά, η ΝΔ, τμήματα του πατριωτικού ΠΑΣΟΚ αλλά και της πατριωτικής Αριστεράς, που περιλαμβάνουν το ΚΚΕ, αλλά και κυρίαρχες πτέρυγες του ΣΥΝ, ζητούν ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ.
Ένας από τους κύριους θεωρητικούς που υποστηρίζει την αναγκαιότητα ανακήρυξης της ελληνικής ΑΟΖ είναι ο ακαδημαϊκός Βασ. Μαρκεζίνης, ο οποίος τους τελευταίους μήνες έχει γίνει το αγαπημένο παιδί πολλών μεγάλων ΜΜΕ. Τόσο ο ίδιος ο Μαρκεζίνης, όσο και πολλοί άλλοι οπαδοί της σκληρής πολιτικής προς την Τουρκία, εστιάζουν το ζήτημα της ΑΟΖ στο Καστελόριζο. Το τελευταίο θεωρείται «κλειδί» στην οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ, επειδή στόχος είναι η επίτευξη «συνόρων» με την κυπριακή ΑΟΖ. Αυτό νομικά μπορεί να επιτευχθεί με τρεις προϋποθέσεις: α) να αναγνωριστεί δικαίωμα ΑΟΖ στο Καστελόριζο, β) να χρησιμοποιηθεί η μέθοδος της μέσης γραμμής ίσης αποστάσεως όσον αφορά την οριοθετική γραμμή της ελληνοτουρκικής υφαλοκρηπίδας, και γ) η μέση γραμμή ίσης αποστάσεως να λάβει υπόψη της όχι μόνον το Καστελόριζο, αλλά ολόκληρο το σύμπλεγμα νήσων και πιο συγκεκριμένα τη νήσο Στρογγύλη.
Αντιιμπεριαλισμός;
Οι οπαδοί της ανακήρυξης ΑΟΖ παραπονούνται ότι, όταν η Ελλάδα ξεκίνησε επαφές με τη Λιβύη και την Αίγυπτο για τις ΑΟΖ, παρέβλεψε να ζητήσει διαβεβαιώσεις για το Καστελόριζο, με αποτέλεσμα το Κάιρο να ενημερώσει πρόσφατα την ελληνική πλευρά πως θα αρχίσει συνομιλίες για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών με την Τουρκία. «Εάν η Ελλάδα δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο!», ωρύεται ο Μαρκεζίνης και ακολουθούν οι υπόλοιποι. Το σχέδιο είναι απλό: Εφόσον η Ελλάδα αποκτήσει «σύνορα» μέσω της ΑΟΖ με την Κύπρο και, εφόσον η Κύπρος έχει «σύνορα» μέσω της δικής της ΑΟΖ με το Ισραήλ, οι τρεις χώρες θα ελέγχουν όλη τη βόρεια πλευρά της Ανατολικής Μεσογείου αποκλείοντας Τουρκία και Λίβανο. Αυτά όσον αφορά τη γεωστρατηγική πτυχή. Όσον αφορά την ταμπακέρα, δηλ. τις δυνητικές οικονομικές παραμέτρους, ο Μαρκεζίνης έγραψε τα εξής σε ένα πρόσφατο κοινό άρθρο του με τον καθηγητή Θ. Καρυώτη: «Οι τελευταίες μελέτες που έχουν γίνει, δείχνουν ότι υπάρχουν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου και πετρελαίου στο τρίγωνο Καστελόριζου-Κρήτης-Κύπρου. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες έγιναν από αμερικανικές εταιρείες που προφανώς ειδοποίησαν τους Τούρκους γι’ αυτό και, πιθανώς, είναι ζήτημα χρόνου προτού οι τελευταίοι αρχίσουν να προκαλούν την Ελλάδα με έρευνες στην περιοχή» (ως γνωστόν οι Αμερικανοί έχουν μια μανία να… ειδοποιούν τους Τούρκους).
Είναι πραγματικά εξωφρενικό ότι ακόμη και τώρα που όλοι αναγνωρίζουν πως ο Ερντογάν είναι σε σύγκρουση με τις επιλογές των ΗΠΑ στην περιοχή (Παλαιστινιακό-Ισραήλ, Ιράκ, Λιβύη), και πως ο καλύτερος και πιο πρόθυμος σύμμαχος της Ουάσινγκτον είναι ο Γ. Παπανδρέου, οι Έλληνες πατριώτες επιμένουν στο σχήμα της δεκαετίας του ’70: καλή Ελλάδα-αντιιμπεριαλιστική χώρα, κακή Τουρκία-φιλοϊμπεριαλιστική χώρα, λιγότερο κακή η Αμερική-παρότι κατεξοχήν ιμπεριαλιστική χώρα. Είναι τουλάχιστον ανόητο να μην βλέπει κανείς ότι τα αεροπλάνα του ιμπεριαλισμού (αμερικανικού και ευρωπαϊκού) που επιτίθενται στη Λιβύη, απογειώνονται από τη Σούδα, το Άκτιο, την Άραξο, τη Νότια Κύπρο και όχι από την Τουρκία. Ή ότι πριν από μερικά χρόνια η χερσαία εισβολή στη Σερβία έγινε επίσης μέσω Ελλάδας.
Η Κύπρος
Ο Τάσος Παπαδόπουλος του ΔΗΚΟ είχε ανακηρύξει μονομερώς την κυπριακή ΑΟΖ το 2004, γι’ αυτό και συγκεντρώνει ακόμη τον θαυμασμό των Ελλήνων εθνικιστών. Η Τουρκία διαμαρτυρήθηκε αλλά η απόφαση του «αντιιμπεριαλιστή» προέδρου έγινε αμέσως αποδεκτή και από την Ε.Ε. και από τις ΗΠΑ! Η αριστερή κυπριακή κυβέρνηση του ΑΚΕΛ συνέχισε στην ίδια γραμμή, δηλ. στη γραμμή της εξυπηρέτησης των συμφερόντων των Ελληνοκύπριων καπιταλιστών. Μόνον που τώρα έγιναν βήματα που στο παρελθόν θα θεωρούνταν ιεροσυλία, πιθανόν ακόμη και από τον Παπαδόπουλο. Κυρίως αναφερόμαστε στις διαπραγματεύσεις και τελικά στη συνεργασία με το Ισραήλ όσον αφορά τον αμοιβαίο καθορισμό των ΑΟΖ των δύο χωρών, αλλά και στην παραχώρηση της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων που ανακαλύφθηκαν σε αμερικανική πολυεθνική. Αυτή η πολιτική εξηγεί και την κατάπτυστη στάση της κυπριακής κυβέρνησης ενάντια στην περυσινή αποστολή του Στολίσκου της Ελευθερίας που αποπειράθηκε να σπάσει το σιωνιστικό αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας.
Στην κυπριακή ΑΟΖ υπάρχει το «οικόπεδο 12» στο οποίο υπολογίζεται ότι βρίσκονται οκτώ τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Τα πιθανά λεφτά είναι πολλά: Σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο» στις αρχές Φλεβάρη, ο διευθυντής Ενέργειας του κυπριακού Υπουργείου Εμπορίου Σόλων Κασίνης δήλωσε πως το «οικόπεδο 12» έχει μία αξία που κυμαίνεται μεταξύ 50 και 80 δισ. δολ.
Στα μέσα Απρίλη η κυπριακή κυβέρνηση ήρθε σε μια πρώτη συνεννόηση με την αμερικανική Noble Energy, η οποία δεσμεύτηκε να μεταφέρει στην Κύπρο φυσικό αέριο από το «οικόπεδο 12». Οι διαπραγματεύσεις με την κυπριακή κυβέρνηση θα αρχίσουν εντός του 2011 και παράλληλα θα γίνουν οι πρώτες δύο γεωτρήσεις. Σύμφωνα με το ΡΙΚ, η πρόταση της Noble Energy προβλέπει διασωλήνωση 185 χιλιομέτρων που θα αρχίσει εντός του 2012. Επιπλέον, η πρόταση της εταιρείας προβλέπει τη δημιουργία εργοστασίου υγροποίησης του φυσικού αερίου για εξαγωγή και την κατασκευή τριών δεξαμενών αποθήκευσης.
Συνεργασία
Οι οπαδοί της άμεσης ανακήρυξης της ελληνικής ΑΟΖ, με προεξάρχοντα τον Μαρκεζίνη και συνοδοιπόρο το Σαμαρά, καταγγέλλουν οποιαδήποτε προοπτική συνεκμετάλλευσης των κοιτασμάτων του Αιγαίου. Αυτό δεν έχει γίνει πουθενά και ποτέ λέει ο Μαρκεζίνης. Κι όμως, ξεχνά το αγαπημένο του παράδειγμα, την Κύπρο. Ο Σ. Κασίνης, στην παραπάνω συνέντευξη, εξέφραζε την ελπίδα ότι ο πρόεδρος Χριστόφιας, κατά την επίσκεψή του στο Τελ Αβίβ το Μάρτιο, θα υπέγραφε και συμφωνία συνεκμετάλλευσης κοινών κοιτασμάτων με το Ισραήλ. Λίγες ημέρες μετά ο ίδιος ο πρόεδρος Χριστόφιας δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο συνεργασίας με την ισραηλινή εταιρεία Delek, με την οποία η Noble Energy συνεργάζεται στο Ισραήλ.
Αλλά και η ίδια η Ελλάδα έχει προχωρήσει πια σε ανοικτή πολιτική συμπόρευση με το Ισραήλ. Έχουν ήδη προηγηθεί από πέρυσι αμοιβαίες επισκέψεις των δύο πρωθυπουργών στις δύο πρωτεύουσες, οπότε μπήκε και το πλαίσιο συνεργασίας, η οποία απέδωσε ήδη καρπούς: Στις 18/2 το Τελ Αβίβ έδωσε στη δημοσιότητα χάρτες με την πιθανή πορεία του αγωγού που θα μεταφέρει μέσω Ελλάδας φυσικό αέριο στην Ευρώπη. Οι εν λόγω χάρτες αναγνωρίζουν την ελληνική ΑΟΖ και μάλιστα ως συνέχεια της κυπριακής.
Αποτίμηση
Πολλοί επιστήμονες έχουν σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με την ύπαρξη κοιτασμάτων στο Αιγαίο. Αυτή η συζήτηση, λένε, στηρίζεται περισσότερο σε εικασίες παρά σε πραγματικά δεδομένα, καθώς δεν υπάρχουν σύγχρονες γεωλογικές καταγραφές και μελέτες. Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του στην «Κυριακάτική Ελευθεροτυπία», ο γεωλόγος-εμπειρογνώμονας των ΕΛΛ.ΠΕ. Δημήτρης Μπαμπασίκας προειδοποίησε χαρακτηριστικά: «Πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί, γιατί πολλές εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες παίζουν παιχνίδια με τις ανακοινώσεις περί εντοπισμού υδρογονανθράκων». Υπενθύμισε δε ότι μόλις εσχάτως υποτιμήθηκαν κατά δέκα φορές τα κοιτάσματα της Αλάσκας σε σχέση με τις ανακοινώσεις του 2002. Άλλωστε, η αγορά συμβολαίων παραγώγων για πετρέλαιο θεωρείται από τις πλέον κερδοσκοπικές τα τελευταία χρόνια.
Σε κάθε περίπτωση, η ελληνική κυβέρνηση και η άρχουσα τάξη που εκπροσωπεί δεν είναι λιγότερο αρπακτικές στο εξωτερικό μέτωπο, απ’ ό,τι είναι στο εσωτερικό: η διεθνής πολιτική είναι προέκταση της εσωτερικής. Η τακτική που ακολουθεί απέναντι στην Τουρκία σε συνεργασία με την Κύπρο και το σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ είναι απόλυτα διεκδικητική. Το ότι αποφεύγει τις κακοτοπιές της μονομερούς ανακήρυξης της ΑΟΖ ή της Χάγης (βλ. δίπλα) δεν την κάνει ενδοτική κυβέρνηση. Η άκρα Δεξιά του κεφαλαίου προτείνει ΑΟΖ εδώ και τώρα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το ελληνικό κεφάλαιο προτιμά μια εντελώς θολή νομικά, και πολιτικά πιθανώς ανεφάρμοστη λύση. Αντίθετα οι συνεργασίες αποτελούν ήδη επιλογή της ελληνικής και της τουρκικής άρχουσας τάξης: η εξαγορά της τουρκικής τράπεζας Finansbank εκ μέρους της Εθνικής Τράπεζας είναι μόνον μία πλευρά αυτής της τακτικής. Οι Έλληνες αστοί γνωρίζουν καλύτερα απ’ όλους το συμφέρον τους και έχουν αποδείξει ότι δεν χάνουν τις ευκαιρίες. Το αποδεικνύει το γεγονός ότι η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών στην Αλβανία, τη Δημοκρατία της Μακεδονίας και τη Σερβία, την τρίτη θέση στη Ρουμανία και στην Τουρκία (!) και την τέταρτη στη Βουλγαρία.
Ειρήνη
Είναι ένα σοβαρό ζήτημα ο θρήνος και η νοσταλγία για τις χαμένες πατρίδες. Βέβαια στην περίπτωση της Ελλάδας, οι αιτίες του ξεσπιτώματος και της προσφυγιάς έχουν να κάνουν και με τον ελληνικό επεκτατισμό (μικρασιατική εκστρατεία) ή τη βάρβαρη καταπίεση δικαιωμάτων μειονοτήτων (των Ελληνοκυπρίων σε βάρος των Τουρκοκυπρίων). Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, εκατομμύρια άνθρωποι που ξεσπιτώθηκαν από τους πολέμους, αλλά ακόμη και οι απόγονοί τους, έχουν δικαίωμα να νοσταλγούν.
Γύρω από αυτό το συναίσθημα έχουν γραφεί θαυμάσια λογοτεχνικά έργα και αισθαντικά τραγούδια. Όμως είναι ένα πράγμα να νοσταλγείς τις χαμένες πατρίδες και άλλο πράγμα να νοσταλγείς τις χαμένες εξέδρες αντλήσεως πετρελαίου. Πρώτον γιατί η ΑΟΖ δεν υπήρξε κάποτε ελληνική και χάθηκε, δεύτερο γιατί οι εξέδρες δεν υπάρχουν ακόμη (και, αν αποδειχθούν όλα χρηματιστηριακό παιχνίδι, ίσως να μην υπάρξουν ποτέ), και τρίτον, ακόμη κι αν υπάρξουν, δεν θα ανήκουν στο λαό, αλλά σε κάποια αμερικανική ή ευρωπαϊκή πολυεθνική η οποία πιθανόν θα συνεκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα με κάποιους μεγαλόσχημους Έλληνες καπιταλιστές. Ή μήπως πιστεύει κανείς ότι η ελληνική άρχουσα τάξη που είναι διατεθειμένη να ιδιωτικοποιήσει τα πάντα, ακόμη και το ρεύμα και το νερό, θα άφηνε σε δημόσια ιδιοκτησία τους υδρογονάνθρακες;
Τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική εργατική τάξη έχουν συμφέρον να διατηρηθεί η ειρήνη στην περιοχή, γιατί αλλιώς είναι αυτές που θα κληθούν να πληρώσουν με χρήμα και αίμα μια πιθανή σύρραξη. Η προπαγάνδα για ελληνική ΑΟΖ που θα συνορεύει με την κυπριακή ΑΟΖ, είναι μια επιθετική ιδεολογία που θέτει σε κίνδυνο την ειρήνη στο Αιγαίο προκειμένου να υπερασπίσει τα δυνητικά συμφέροντα των Ελλήνων μεγαλοκαπιταλιστών και των διεθνών συνεργατών τους. Γι’ αυτό πρέπει να απορριφθεί από το ελληνικό εργατικό κίνημα και την Αριστερά. Ο πραγματικός μας σύμμαχος είναι το εργατικό κίνημα στην Τουρκία και όχι οι μελλοντικοί ιδιοκτήτες των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου.
(Στους δύο χάρτες φαίνεται γιατί το Καστελόριζο θεωρείται «κλειδί» στην οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ. Εφόσον η Ελλάδα αποκτήσει «σύνορα» μέσω της ΑΟΖ με την Κύπρο και, εφόσον η Κύπρος έχει «σύνορα» μέσω της δικής της ΑΟΖ με το Ισραήλ, οι τρεις χώρες θα ελέγχουν όλη τη βόρεια πλευρά της Ανατολικής Μεσογείου, αποκλείοντας Τουρκία και Λίβανο.)
Θολά τα νομικά ερείσματα των ΑΟΖ
Η «διεθνής κοινότητα» δεν θεωρεί αυτονόητο ότι τα συμφέροντα του
ελληνικού κράτους ταυτίζονται με το διεθνές δίκαιο, όπως ισχυρίζονται οι
περισσότεροι από τους φωστήρες της ΑΟΖ. Στις 3/2/2009 το Διεθνές
Δικαστήριο της Χάγης εξέδωσε μια καθοριστική απόφαση για την ταυτόχρονη
οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ ανάμεσα στην Ουκρανία και τη
Ρουμανία. Αντικείμενο της εκδίκασης ήταν το ουκρανικό νησί Serpent στη
Μαύρη Θάλασσα το οποίο δεν είχε κατοικηθεί, παρά μόνο τα τελευταία
πέντε χρόνια, χωρίς βέβαια να θεωρείται βραχονησίδα. Το δικαστήριο,
παρότι αποδέχθηκε τη μέθοδο της μέσης γραμμής που υποστηρίζει και η
Ελλάδα, ουσιαστικά δικαίωσε τη Ρουμανία, καθώς δεν έδωσε στο νησί
δικαιώματα υφαλοκρηπίδας ή ΑΟΖ. Έτσι η Ρουμανία κέρδισε το 80% της
θαλάσσιας ζώνης που διεκδικούσε. Ένα άλλο νομικό επιχείρημα που εγείρει η
Άγκυρα είναι ότι το Αιγαίο είναι «περίκλειστη θάλασσα» και δεν ισχύουν
οι κανόνες του Δικαίου της Θάλασσας (φυσικά η Τουρκία παραβιάζει αυτή
την επιχειρηματολογία στην περίπτωση της Μαύρης Θάλασσας –που είναι
σίγουρα περίκλειστη– μια και εκεί έχει προχωρήσει στον καθορισμό ΑΟΖ με
τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την –τότε– Σοβιετική Ένωση).
Πιο σοβαρό πολιτικό έρεισμα της Άγκυρας ενάντια στη μονομερή ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ είναι η επίκληση της Συμφωνίας της Μαδρίτης του 1997, η οποία ορίζει ότι η Ελλάδα και η Τουρκία «θα αναλάβουν προσπάθεια να προωθήσουν διμερείς σχέσεις» που θα βασίζονται στον «σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο» και, επίσης, ότι δεσμεύονται να αποφύγουν «μονογενείς ενέργειες ώστε να αποτραπούν συγκρούσεις οφειλόμενες σε παρεξήγηση».
Αοριστίες
Ο Γ. Σαββαΐδης είναι, Πρέσβης, Συντονιστής Πολιτικοστρατιωτικών και Επιχειρησιακών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών, πρώην Γ.Γ του ΥΠΕΞ και επικεφαλής της Διαπραγματευτικής Ομάδας της Ελλάδας με τις όμορες χώρες για την οριοθέτηση των Θαλάσσιων Ζωνών – και συνεπώς αθώος για το «αμάρτημα» του διεθνισμού. Σε μία συνέντευξή του στην «Καθημερινή» (31/12/2010) συνόψισε όλα τα νομικά προβλήματα, τα οποία ξεπερνούν στο φτερό οι θιασώτες της ΑΟΖ. Ο Σαββαΐδης υποστηρίζει ότι το Δίκαιο της Θάλασσας χρησιμοποιεί ηθελημένα αόριστη φρασεολογία που μπορεί να ερμηνευθεί κατά το δοκούν σε κάθε περίπτωση. Μάλιστα προσθέτει πως το Δίκαιο αυτό «παραπέμπει ρητά στη μέση γραμμή ίσης αποστάσεως μόνον στην περίπτωση της χωρικής θαλάσσης [χωρικά ύδατα] που οριοθετείται, ενώ στις πολύ σημαντικές περιπτώσεις της υφαλοκρηπίδος και της ΑΟΖ ηθελημένα και πάλι αόριστα και γενικόλογα, παραπέμπει στο Διεθνές Δίκαιο και στην ανάγκη επιτεύξεως ενός δίκαιου αποτελέσματος, ως προϊόντος της συγκεκριμένης οριοθέτησης».
Ο Σαββαΐδης υπενθυμίζει ότι πάνω σε αυτό το δίκαιο οι αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης είναι κυμαινόμενες και κάθε φορά χρησιμοποιούνται διαφορετικά κριτήρια. Ως συνέπεια των παραπάνω εκτιμά ότι δεν υπάρχουν αυτοματισμοί στην αναγνώριση δικαιωμάτων ούτε ασφαλείς προβλέψεις για την έκβαση δικαστικών παραπομπών. Τέλος τονίζει ότι για να υπάρξει προσφυγή στη Χάγη χρειάζεται συνυποσχετικό από τις δύο χώρες που θα πρέπει να κυρωθεί από τα κοινοβούλια, ενώ ακόμη κι αν υπάρξει ευνοϊκή απόφαση, δεν είναι σίγουρο ότι θα εφαρμοστεί πιστά. Γι’ αυτό θεωρεί πιο σωστή τη γραμμή της κυβέρνησης λέγοντας ότι είναι προτιμότερη «μια συμβιβαστική διμερής συμφωνία οριοθέτησης από μια ιδιαίτερα ευνοϊκή για τον ένα των διαδίκων δικαστική απόφαση, η οποία ενδεχομένως να αμφισβητηθεί στην πράξη».
Πιο σοβαρό πολιτικό έρεισμα της Άγκυρας ενάντια στη μονομερή ανακήρυξη της ελληνικής ΑΟΖ είναι η επίκληση της Συμφωνίας της Μαδρίτης του 1997, η οποία ορίζει ότι η Ελλάδα και η Τουρκία «θα αναλάβουν προσπάθεια να προωθήσουν διμερείς σχέσεις» που θα βασίζονται στον «σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο» και, επίσης, ότι δεσμεύονται να αποφύγουν «μονογενείς ενέργειες ώστε να αποτραπούν συγκρούσεις οφειλόμενες σε παρεξήγηση».
Αοριστίες
Ο Γ. Σαββαΐδης είναι, Πρέσβης, Συντονιστής Πολιτικοστρατιωτικών και Επιχειρησιακών Υποθέσεων του Υπουργείου Εξωτερικών, πρώην Γ.Γ του ΥΠΕΞ και επικεφαλής της Διαπραγματευτικής Ομάδας της Ελλάδας με τις όμορες χώρες για την οριοθέτηση των Θαλάσσιων Ζωνών – και συνεπώς αθώος για το «αμάρτημα» του διεθνισμού. Σε μία συνέντευξή του στην «Καθημερινή» (31/12/2010) συνόψισε όλα τα νομικά προβλήματα, τα οποία ξεπερνούν στο φτερό οι θιασώτες της ΑΟΖ. Ο Σαββαΐδης υποστηρίζει ότι το Δίκαιο της Θάλασσας χρησιμοποιεί ηθελημένα αόριστη φρασεολογία που μπορεί να ερμηνευθεί κατά το δοκούν σε κάθε περίπτωση. Μάλιστα προσθέτει πως το Δίκαιο αυτό «παραπέμπει ρητά στη μέση γραμμή ίσης αποστάσεως μόνον στην περίπτωση της χωρικής θαλάσσης [χωρικά ύδατα] που οριοθετείται, ενώ στις πολύ σημαντικές περιπτώσεις της υφαλοκρηπίδος και της ΑΟΖ ηθελημένα και πάλι αόριστα και γενικόλογα, παραπέμπει στο Διεθνές Δίκαιο και στην ανάγκη επιτεύξεως ενός δίκαιου αποτελέσματος, ως προϊόντος της συγκεκριμένης οριοθέτησης».
Ο Σαββαΐδης υπενθυμίζει ότι πάνω σε αυτό το δίκαιο οι αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης είναι κυμαινόμενες και κάθε φορά χρησιμοποιούνται διαφορετικά κριτήρια. Ως συνέπεια των παραπάνω εκτιμά ότι δεν υπάρχουν αυτοματισμοί στην αναγνώριση δικαιωμάτων ούτε ασφαλείς προβλέψεις για την έκβαση δικαστικών παραπομπών. Τέλος τονίζει ότι για να υπάρξει προσφυγή στη Χάγη χρειάζεται συνυποσχετικό από τις δύο χώρες που θα πρέπει να κυρωθεί από τα κοινοβούλια, ενώ ακόμη κι αν υπάρξει ευνοϊκή απόφαση, δεν είναι σίγουρο ότι θα εφαρμοστεί πιστά. Γι’ αυτό θεωρεί πιο σωστή τη γραμμή της κυβέρνησης λέγοντας ότι είναι προτιμότερη «μια συμβιβαστική διμερής συμφωνία οριοθέτησης από μια ιδιαίτερα ευνοϊκή για τον ένα των διαδίκων δικαστική απόφαση, η οποία ενδεχομένως να αμφισβητηθεί στην πράξη».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου