Διδάγματα από τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου το 1955

Το διήμερο 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, ο Ελληνισμός της Κωνσταντινουπόλεως βίωσε ένα άγριο πογκρόμ με δύο θανατώσεις κληρικών, βιασμούς, προπηλακισμούς και αμέτρητες καταστροφές κοιμητηρίων, ναών, οικιών και καταστημάτων. Ο αφηνιασμένος τουρκικός όχλος χρησιμοποιήθηκε από τις ειδικές υπηρεσίες ανορθόδοξου πολέμου του τουρκικού στρατού για να τρομοκρατήσει την πολυπληθή τότε ελληνορθόδοξη κοινότητα και για να την οδηγήσει, όπως και έγινε, στον σταδιακό ξεριζωμό. Τα Σεπτεμβριανά, όπως έχουν πλέον καταγραφεί, ήταν το αποτέλεσμα μακροχρονίου σχεδιασμού, τον οποίο τηρεί με ακρίβεια το τουρκικό κράτος στα εθνικά θέματα, παρά την εναλλαγή κυβερνήσεων.


Από το 1914, όταν άρχισε η γενοκτονία των Μικρασιατών -πέντε χρόνια προτού αποβιβαστεί ο Ελληνικός Στρατός-, με αποκορύφωμα τη γενοκτονία των Ποντίων Ελλήνων (1919-1922), μέχρι και σήμερα η πολιτική του τουρκικού κράτους κινείται σε δύο σταθερούς άξονες: α) Τη δημιουργία ομοιογενούς εθνικού κράτους με την εξόντωση ή εκδίωξη των χριστιανικών μειονοτήτων. β) Την επέκταση της στρατιωτικής, οικονομικής και πολιτικής επιρροής της Τουρκίας προς όλες τις κατευθύνσεις και κυρίως προς τον εδαφικό χώρο του Ελληνισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο το 1974.

Στην επίτευξη των τουρκικών στόχων έχει βοηθήσει δυστυχώς η αφέλεια και η ιστορική αμνησία που επιδεικνύει μερικές φορές η ελληνική πλευρά. Κάθε υποχώρησή μας δεν εκλαμβάνεται από την Αγκυρα ως φιλική σχέση μεταξύ γειτόνων, αλλά ως ένδειξη αδυναμίας. Θυμίζω τα ιστορικά γεγονότα: κατά την περίοδο 1928-1932, ο Ελ. Βενιζέλος καλλιέργησε την ελληνοτουρκική φιλία με τον Κεμάλ Ατατούρκ. Η ανταμοιβή μας ήταν το «βαρλίκ βεργκισί». Δηλαδή, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι πολυάριθμοι Ελληνες (Ρωμηοί) της Πόλης φορολογήθηκαν υπέρογκα και άδικα. Οποιος δεν μπορούσε να πληρώσει αποστελλόταν σε κάτεργα για καταναγκαστικά έργα και πολλοί πέθαναν από τις κακουχίες. Το 1952 η Ελλάδα, σε ένδειξη φιλίας προς τους γείτονες, επέτρεψε τη λειτουργία τουρκόφωνου γυμνασίου στη Θράκη με το όνομα του Τούρκου προέδρου της Δημοκρατίας Τζελάλ Μπαγιάρ και ανάγκασε -κακώς- όλους τους μουσουλμάνους της Θράκης να μαθαίνουν τουρκικά. Η ανταμοιβή μας ήταν τα Σεπτεμβριανά του 1955.

Κάτι που πρέπει να προσέχουμε πάντα είναι η συνήθης τουρκική τακτική της «προβοκάτσιας», δηλαδή των σκηνοθετημένων επεισοδίων. Τον Σεπτέμβριο του 1955 όλα άρχισαν όταν εξερράγη μία βόμβα στον αυλόγυρο του Τουρκικού Προξενείου στη Θεσσαλονίκη, που χαρακτηρίζεται σαν το σπίτι όπου γεννήθηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ. Το κλίμα στις σχέσεις των δύο χωρών ήταν φορτισμένο λόγω του ενωτικού-απελευθερωτικού αγώνα των Ελληνοκυπρίων κατά των Βρετανών από την 1/4/1955. Σε ελάχιστες ώρες οι εφημερίδες στην Κωνσταντινούπολη κυκλοφόρησαν με πηχυαίους τίτλους, άρα κάποιο κέντρο τούς είχε ειδοποιήσει πριν από την έκρηξη. Ο όχλος εφοδιάστηκε με ομοιόμορφους λοστούς, άρα υπήρχε συντονισμός πίσω από τη μαζική καταστροφή ελληνικών περιουσιών. Οπως απεδείχθη, τη βόμβα την είχε βάλει σκοπίμως ένας υπάλληλος του Τουρκικού Προξενείου, ο οποίος έπειτα από λίγα χρόνια ανταμείφθηκε με θέση νομάρχη και με άλλα αξιώματα στην Τουρκία. Θυμίζω ότι η μέθοδος της σκηνοθεσίας επαναλήφθηκε και τον Ιανουάριο του 1996, όταν η δήθεν τυχαία προσάραξη ενός τουρκικού φορτηγού πλοίου οδήγησε στην κρίση των Ιμίων.

Αξίζει να διδασκόμαστε από τις συνήθεις μεθόδους της τουρκικής πολιτικής για να μην ξαναβρεθούμε προ απροόπτου. Το 1955 η κυβέρνηση του Αντνάν Μεντερές, με δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Ζορλού και άλλων υπευθύνων, έκανε δημοσίως γνωστή τη σύνδεση του Κυπριακού με τα θέματα του Αιγαίου και της Θράκης. Σήμερα ο Τούρκος ΥΠΕΞ Αχμέτ Νταβούτογλου κάνει γνωστή μέσω των βιβλίων του την επιθυμία της Αγκυρας να μεταφέρει το «πείραμα» Κύπρου στη δυτική Θράκη. Δεν κινδυνολογώ, αλλά, όπως έλεγε ο αείμνηστος τουρκολόγος Νεοκλής Σαρρής, η Τουρκία πάντα προαναγγέλλει τα σχέδιά της.

 Κωνσταντίνος Χολέβας